Er gaat de komende jaren het nodige veranderen in bestuurlijk Nederland. Diverse taken op gebied van onder meer de jeugd- en thuiszorg worden overgeheveld van Rijk naar gemeenten. Vooruitlopend op de nieuwe wet- en regelgeving zijn gemeenten volop in de weer met alle voorbereidingen.
Sinds 1 september 2013 reist ex-minister van Binnenlandse Zaken Liesbeth Spies door ons land als een van de drie ‘ambassadeurs voor gemeentelijke samenwerking decentralisaties sociaal domein’. Vanuit haar rol als ambassadeur in het decentralisatietraject is Spies een van topsprekers op het Decentralisatie Congres dat deel uitmaakt van de Slimste Dagen voor de Overheid die op 9 en 10 april worden gehouden in de Jaarbeurs te Utrecht. De rol, gecreëerd op initiatief van de Vereniging Nederlandse Gemeenten en het Ministerie van Binnenlandse Zaken, lijkt Spies, met haar ruime bestuurlijke ervaring, op het lijf geschreven. “De rol die wij hebben, is iedere keer verschillend”, licht Spies desgevraagd toe. “We gaan uitsluitend op uitnodiging van gemeenten en regio’s op pad. Dus wij dringen ons niet op. Soms gaat dat gepaard met uitgebreide openbare samenkomsten, soms zit je met een individuele wethouder of met een individueel college om tafel, omdat zij graag eens willen sparren over de richting zij in het decentralisatieproces moeten inslaan.”
Rijksoverheid laat steken vallen
Vooruitblikkend op haar voordracht tijdens het Decentralisatie Congres licht Spies graag een tipje van de sluier op omtrent de ervaringen die ze tot nu toe heeft opgedaan. “Wat we merken, is dat gemeenten gepassioneerd en overtuigd met deze klus aan de slag willen. Men ziet dat de betreffende zorgtaken het best zo dicht mogelijk bij mensen georganiseerd kunnen worden en accepteert dus volledig dat de gemeente in deze de eerste overheid moet worden. Tegelijkertijd maakt men zich ook de nodige zorgen. De grootste moeilijkheid die men tegenkomt, is dat men nog steeds niet weet waar men aan toe is. Niet in de omvang van het takenpakket, niet in de omvang van de beschikbaar te stellen financiële middelen, en niet in de manier waarop men daarop – tussen aanhalingstekens – afgerekend gaat worden. Dus de rijksoverheid laat nogal wat steken vallen in het goed en tijdig laten weten wat er precies van gemeenten wordt verlangd.”
Gemeenteraad op tijd inschakelen
Spies verwacht op het Decentralisatie Congres vooral ambtenaren in de zaal. Een punt dat zij heel belangrijk vindt hen voor te houden en op dit moment nog te weinig aandacht krijgt, is het op tijd inschakelen van de gemeenteraad. “Men is zo druk bezig het ambtelijk en bestuurlijk allemaal voor elkaar te krijgen, dat straks het controlerende orgaan, de volksvertegenwoordiging, voor een moment van slikken of stikken dreigt te worden geplaatst. Het is heel belangrijk dat vooral ook de gemeenteraad van begin af aan bij het decentralisatieproces wordt betrokken. Veel raadsleden hebben een grote informatieachterstand. Die moet overbrugd worden, opdat gemeenteraden straks op een verantwoorde manier hun verantwoordelijkheid kunnen nemen.”
Liesbeth Spies, Ambassadeur Gemeentelijke samenwerking vertelt samen met Maarten Schurink, gemeentesecretaris Utrecht, op woensdag 9 april alles over valkuilen en best practices van decentralisatie. De sessie vindt plaats van 10.30 tot 11.00 uur.
