De lucht rond drukke verkeersaders is erg ongezond, blijkt uit metingen van Milieudefensie en burgers. Op alle honderd meetlocaties was de luchtkwaliteit zodanig dat gezondheidsrisico’s kunnen ontstaan en op twaalf plekken werden zelfs de Europese normen overschreden. Ook blijkt de gemeten vervuiling soms hoger dan volgens modelberekeningen van het Rijk. Dat komt voor een belangrijk deel doordat gemeenten onjuiste gegevens aanleveren voor de modellen. Omdat die modelberekeningen het uitgangspunt zijn van het luchtbeleid, eist Milieudefensie dat de gegevens snel op orde komen. Gemeenten moeten bovendien stevig aan de bak om de luchtkwaliteit te verbeteren.
Milieudefensie startte eind 2012 een landelijke meetcampagne waarbij bezorgde burgers een jaar lang de luchtkwaliteit in hun buurt konden meten. Op twaalf plekken blijkt de lucht nu viezer dan de Europese grenswaarden. Maar ook op de overige plekken, waar de norm wel gehaald werd, is er kans op gezondheidsrisico’s als luchtwegaandoeningen of hart- en vaatziekten. De norm ligt namelijk veel hoger dan gezondheidsexperts verantwoord vinden.
Verkeer is op alle plekken de oorzaak van de ongezonde lucht. De twintig meest vieze plekken liggen allemaal rond drukke verkeersaders in Den Haag, Amsterdam, Rotterdam en Schiedam. De luchtkwaliteit bleek het slechtst in de Javastraat in Den Haag, de Weesperstraat in Amsterdam en de Dorpsweg in Rotterdam.
Onjuiste berekeningen belemmeren effectief luchtkwaliteitsbeleid
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) maakte op verzoek van Milieudefensie voor de meeste meetlocaties een vergelijkende luchtkwaliteitsberekening met de rekenmodellen voor luchtkwaliteit van het Rijk. Die modelberekeningen worden gebaseerd op verkeersgegevens van onder andere gemeenten en vormen het uitgangspunt van alle luchtbeleid. Vaak kwamen metingen en berekeningen redelijk overeen, maar op een aantal locaties waren er grote verschillen: de lucht was daar in werkelijkheid viezer dan volgens de berekening. In een aantal gevallen komt dat doordat gemeenten niet de juiste verkeersgegevens aanleverden.
Ivo Stumpe, campagneleider Verkeer bij Milieudefensie: “Al jaren hamert Milieudefensie erop dat gemeenten, provincies en Rijkswaterstaat zorgvuldiger moeten zijn met het aanleveren van hun data. En steeds blijken er weer een hoop fouten in te zitten. Daardoor lijkt de lucht op papier soms schoner dan in het echt en komt er geen goed beleid. Burgers blijven dan zitten met ongezonde lucht. Milieudefensie wil daarom dat het Rijk de data streng gaat controleren en sancties oplegt aan overheden die keer op keer creatief of slordig omgaan met hun invoergegevens.”
Boetes voor ongezonde lucht
Luchtvervuiling is, na roken, de tweede vermijdbare doodsoorzaak in Nederland. Naast ernstige gezondheidsproblemen – en de bijbehorende kosten – levert luchtvervuiling vanaf volgend jaar nog een nieuw probleem op. Ivo Stumpe: “Vanaf 2015 moet Nederland aan de Europese luchtkwaliteitsnormen voldoen. Bij overschrijding volgen boetes. Alleen als gemeenten per direct hele stevige maatregelen gaan invoeren, zoals milieuzones voor alle oude diesels in alle grote steden, lagere maximumsnelheden op de smerigste plekken en versnelde introductie van elektrische voertuigen, kunnen ze dat heel misschien nog voorkomen. Maar dan zijn we er nog niet; gemeenten moeten zorgen dat de luchtkwaliteit overal ver ónder die normen komt. Pas dan krijgen hun inwoners echt gezonde lucht.”
Milieudefensie benadert de komende maanden nieuwe gemeenteraden om te kijken wat die van plan zijn om de luchtvervuiling aan te pakken. In 2015 volgt een nieuwe meetcampagne op risicoplekken in heel Nederland.
