De bereikbaarheid van banen binnen acceptabele reistijd is in Zuid-Limburg hoog. Zelfs vergelijkbaar met het niveau Randstad. Dat stelde de Atlas voor Gemeenten in 2010. Toch scoren Zuid-Limburgse steden precies op dit criterium – banenaanbod – laag in de ’Atlas voor Gemeenten 2013’, die vandaag wordt gepresenteerd. Dat komt omdat de Atlas 2013 alleen de Nederlandse banen telt.
Onduidelijk en tegenstrijdig
Zouden alle banen – dus ook net over de grens – worden meegeteld, dan ontstaat een totaal ander beeld. Geven ook de Atlas-onderzoekers zelf toe, in een eerdere editie (2010): “De banen in het buitenland tellen niet mee. Als de banen in het buitenland wel mee zouden tellen, zou het aantal binnen acceptabele reistijd te bereiken banen voor de inwoners van ZuidLimburg ongeveer op het niveau komen te liggen van het aantal banen dat een gemiddelde inwoner van de Randstad tot zijn beschikking heeft.”
Dit onduidelijke en innerlijk tegenstrijdige criterium – banenaanbod – speelt vervolgens een cruciale rol in het bepalen van de totale ranglijst ‘woonaantrekkelijkheidsindex’. De onderzoekers daarover: “De bereikbaarheid van banen weegt daarin het zwaarst. Vanuit gemeenten in de Randstad zijn ondanks files meer banen te bereiken dan vanuit gemeenten in de grensregio’s. Daarom staan veel gemeenten in de Randstad hoog op de ranglijst van de woonaantrekkelijkheidsindex.”
Vertekend beeld
De realiteit is dat op dit moment in en rond Zuid-Limburg binnen acceptabele reisafstand alleen al op HBO- en WO-niveau ruim 1250 vacatures bestaan. Voor een belangrijk deel net over de grens. En dus door de Atlas niet meegeteld. Toch zijn ze voor een gebied dat slechts voor 6 kilometer aan Nederland grenst, en voor 220 kilometer aan het buitenland, zeer relevant en in hoge mate bepalend voor de leefkwaliteit. Deze realiteit wordt door de Atlas niet erkend.
Het vertekend beeld dat de Atlas geeft van Nederland – alsof het een eiland is in de Noordzee zonder grenzen met Duitsland en België – doet geen goed aan Nederland, een land dat vooral over de grens zijn welvaart verdient.
Cultuur
Hetzelfde beperkte grensdenken treft ook de categorie ‘cultuuraanbod’. Waar het rijke cultuuraanbod van bijvoorbeeld Amsterdam (ruim 700.000 inwoners) wel meetelt in de woonaantrekkelijkheid van omliggende steden, geldt dit niet voor het aangrenzende Luik en Aken of de miljoenensteden op slechts een uur rijden vanuit Zuid-Limburg. Terwijl het in de praktijk de normaalste gang van zaken is dat de inwoners van Zuid-Limburg, naast het eigen rijke cultuuraanbod, gebruik maken van het overvloedige aanbod in de directe omgeving. Een gebied met 4 miljoen inwoners in een straal van 50 kilometer rond Zuid-Limburg.
Natuur
Wat betreft natuur levert de ‘nabijheid van de Noordzee’ terecht punten op in de woonaantrekkelijkheid, maar waarom ‘de nabijheid van Ardennen en Eifel’ niet? Het zijn gebieden die minstens net zo veel aantrekkingskracht hebben op Nederlanders dan de kust. En waar mensen dan ook massaal naar toe trekken voor een weekend of vakantie, terwijl ze voor Zuid-Limburgers op een half uur rij-afstand liggen? Ook hier houdt de Atlas geen rekening met de grensligging.
Groeisectoren
Bij het bepalen van de ‘groeisectoren’ hanteert de Atlas een puur Randstedelijke bril. Want alleen de zakelijke en financiële dienstverlening – traditioneel de kurk onder de Randstedelijke economie – wordt als ‘groeisector’ gezien. Terwijl het Nederlandse topsectorenbeleid drijft op industrie, innovatie en kenniseconomie, de sectoren waar Zuidoost-Nederland sterk in is. Net zoals High Tech Systems, Chemie en Materialen, Life Sciences en Health, Logistiek, Energie, die de echte dragers zijn van onze economie en welvaart. Zuidoost-Nederland, nu al sterk in de topsectoren, groeit dankzij het Brainport2020-programma door naar de top-10 van toptechnologische regio’s in de wereld.
Conclusie
De scores in de Atlas zijn vooral te wijten aan de manier waarop naar grensregio’s wordt gekeken. De wereld houdt volgens de samenstellers op aan de grenzen van ons land en dat is in Europa nauwelijks nog te verkopen. Bovendien spreken de onderzoekers van de Atlas zichzelf tegen door het door henzelf geconstateerde rijke banenaanbod in Zuid-Limburg niet mee te nemen in de rankings, en het rijke banenaanbod in de Randstad wel. Enkel en alleen omdat het Zuid-Limburgse aanbod deels net over de grens ligt.
Kortom: de Atlas is aan vernieuwing toe, de onderzoeksmethodiek is niet meer van deze tijd. Een gemiste kans, die er naar neigt om jammer genoeg elk jaar weer dezelfde soort van resultaten op te leveren. Resultaten die steeds minder sporen met de werkelijkheid.
De Zuid-Limburgse steden willen de opstellers van de Atlas graag helpen bij de ontwikkeling van een innovatief instrument, waarmee de kracht van regio’s en gemeenten op een manier in beeld wordt gebracht die recht doet aan de werkelijkheid. Of deze hiervoor openstaan is nog niet bekend.
