De voorzieningenrechter van de rechtbank Limburg heeft uitspraak gedaan in het kort geding over de fusie van de gemeente Landgraaf met de gemeente Heerlen. De provincie Limburg heeft een herindelingsontwerp voor die fusie vastgesteld en de gemeente Landgraaf heeft vervolgens in kort geding gevraagd om de provincie te verbieden daarmee verder te gaan. De gemeente Landgraaf is het niet eens met de fusie en wil eerst open overleg daarover met de provincie en een onderzoek naar mogelijkheden voor een fusie met meer gemeenten. De provincie vindt dat voldoende overleg heeft plaatsgevonden.
Rechter niet bevoegd om te oordelen over wettelijke totstandkoming fusie
Een gemeentelijke fusie komt door een wet tot stand. Uitgangspunt is dat de wetgever zelf beoordeelt of de wettelijke procedure volgens de regels is verlopen. De rechter mag dat niet beoordelen. Ook niet in dit geval, hoewel de gang van zaken bij de vaststelling van het herindelingsontwerp de indruk wekt dat de provincie de gemeente heeft gepasseerd zonder het in de wet voorgeschreven overleg te voeren. Het is de verantwoordelijkheid van provinciale staten en, in een latere fase van de procedure, van de regering en het parlement om de rechten die de gemeente volgens de wet heeft, te beschermen.
Plaatselijke gemeenschap voldoende geraadpleegd
De gemeente heeft in het kort geding ook een beroep gedaan op een bepaling uit een verdrag, namelijk het Europees Handvest inzake lokale autonomie. De gemeente voert aan dat uit het verdrag volgt dat eerst een referendum moet worden gehouden voordat over de herindeling mag worden beslist. Het is de vraag of de rechter de bepaling van dat verdrag rechtstreeks mag toepassen. Die vraag hoefde de voorzieningenrechter in dit geval niet te beantwoorden omdat de verdragsbepaling niet is geschonden. De voorzieningenrechter heeft namelijk gezegd dat het verdrag voorschrijft dat de plaatselijke gemeenschap moet worden geraadpleegd, maar dat dit niet altijd in de vorm van een referendum hoeft te gebeuren. In dit geval heeft al een burgerpeiling onder de ongeveer 15000 inwoners van de gemeenten Landgraaf en Heerlen plaatsgevonden, zijn er 24 rondetafelgesprekken en wijkgesprekken gevoerd en heeft iedereen de mogelijkheid gehad om een mening over het herindelingsontwerp in te dienen. Daarmee is de plaatselijke gemeenschap geraadpleegd. Overigens kan nog steeds een referendum worden gehouden. Provinciale staten zullen daarover binnenkort een besluit nemen.
